Jak tak naprawdę powinno wyglądać leczenie cukrzycy typu 2? Czy leki w jakikolwiek sposób zwalniają ze zmiany stylu życia? Kto podejmuje ostatecznie decyzje dotyczące leczenia – lekarze czy może wy – pacjenci? Dziś chciałabym odpowiedzieć na te pytania i wyjaśnić jak powinno wyglądać leczenie cukrzycy typu 2.
Na samym wstępie chciałabym uświadomić Wam, że to Wy i Wasze potrzeby oraz możliwości powinny być w centrum leczenia cukrzycy typu 2. Wszystkie działania, które warto podejmować w trakcie terapii mają na celu poprawić Waszą jakość życia i zapobiegać powikłaniom cukrzycy. Aby leczenie dawało pozytywne efekty, musi być przede wszystkim przez Was stosowane. Jeśli nie jest dostosowane do Waszej codzienności, do Waszego stylu życia, to są małe szanse, że będziecie chcieli zaangażować się w leczenie i prawidłowo je stosować, a w związku z tym nie będzie ono skuteczne.
Nie masz ochoty lub możliwości czytać i wolisz obejrzeć na ten temat film? Zapraszam!
Bardzo często zapominamy o tym, że celem leczenia cukrzycy typu 2 nie jest tylko prawidłowy poziom cukru. Jest on jednym z elementów.
Cele leczenia cukrzycy typu 2 to osiągnięcie i jak najdłuższe utrzymanie:
- prawidłowego poziomu cukru
- prawidłowego ciśnienia tętniczego
- prawidłowych wyników lipidogramu, czyli cholesterolu i triglicerydów
- prawidłowej masy ciała.
Wspomniane cele można osiągnąć poprzez leczenie niefarmakologiczne, czyli bez użycia leków – czyli poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia. Zdarza się jednak i taka sytuacja, kiedy same zmiany stylu życia nie są wystarczające i należy się wspomóc leczeniem farmakologicznym, czyli wprowadzane są leki. Nie oznacza to wtedy, że rezygnujemy ze zmian stylu życia – one nadal będą wspomagały terapię i możliwe, że zapewniają użycie np. mniejszych dawek leków.
Leczenie niefarmakologiczne, czyli zmiana stylu życia
Bardzo ważne jest to, aby zrozumieć, że leczenie już stanu przedcukrzycowego zawsze powinno rozpocząć się od edukacji i zmian w stylu życia. To jest absolutnie podstawa, o którą trzeba zadbać już na samym początku. Zaplanowane zmiany przede wszystkim powinny być dla Was osiągalne, zrozumiałe i możliwe do utrzymania już przez całe życie i to bez względu na to czy będziecie stosować leki czy nie.
Żadne leki stosowane w cukrzycy typu 2 nie zastępują zdrowych nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, odpowiedniej ilości snu i zmniejszenia ilości stresu.
Moim zdaniem warto wypracować sobie takie dwa rodzaje działania:
1. plan minimum – zasady dotyczące Waszej diety i aktywności, gdy macie dobry czas, samopoczucie i chęci
2. plan optimum – ma uchronić Was przed całkowitym porzuceniem zdrowszego stylu życia, gdy macie gorsze samopoczucie, spadek motywacji są wakacje czy święta.
Zdrowy styl życia nie musi być realizowany na 100%, aby dawał dobre rezultaty w leczeniu cukrzycy typu 2. Musi być lepszy od Waszych dotychczasowych nawyków. Leczenie jakiejkolwiek choroby przewlekłej to zawsze jest taka sinusoida – raz jest lepiej, a raz gorzej. I warto już na starcie przygotować się również na te gorsze momenty.
Taką najprostszą zmianą jest wprowadzenie jakiejkolwiek aktywności fizycznej np. 30 minutowy spacer oraz wprowadzenie prostych zasad dotyczących zdrowego żywienia np. dołożenie do każdego posiłku warzyw oraz jedzenie regularnie bez podjadania między posiłkami. Czasem tyle wystarczy, aby zobaczyć pierwsze zmiany.
Istotne jest zrozumienie tego, jak różne czynniki, posiłki, produkty wpływają na nasz poziom cukru. Bardzo przydatne do tego celu jest skorzystanie z systemu ciągłego monitorowania glukozy nawet tylko czasowe na 2-3 tygodnie.
Natomiast bardzo dobrze zdaję sobie sprawę, że wprowadzenie zmian w stylu życia nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Dlatego bardziej szczegółowo omówię ten temat w kolejnym materiale, który w całości będzie poświęcony właśnie zdrowszym nawykom.
Tak jak już wspomniałam – elementem terapii w większości przypadków jest również:
Stosowanie leków, czyli leczenie farmakologiczne
Wszystkie leki stosowane w cukrzycy typu 2 są lekami na receptę. Na rynku można znaleźć tabletki lub leki podawane we wstrzyknięciach podskórnych. Dysponujemy również kilkoma różnymi grupami leków, które różnią się między sobą mechanizmami działania i dzięki temu możemy dostosować leczenie do konkretnych potrzeb danego pacjenta.
Grupy leków stosowane w cukrzycy typu 2 to:
- biguanidy, z których stosowana jest obecnie tylko jedna substancja – metformina
- analogi GLP-1 lub podwójny agonista GLP-1 i GIP
- inhibitory SGLT-2, potocznie flozyny
- inhibitory DPP-4, potocznie gliptyny
- pochodne sulfonylomocznika
- pochodne tiazolidynodionu, z których stosowany jest obecnie tylko pioglitazon.
Leczenie może rozpocząć się od stosowania jednej substancji lub od razu kilku – to wszystko zależy od indywidualnej sytuacji każdego z Was. Jeśli Wasz stan zdrowia wskazuje na wysokie lub bardzo wysokie ryzyko sercowo-naczyniowe, macie stwierdzoną miażdżycę, niewydolność serca, przewlekłą chorobę nerek, lekarz może zalecić od razu stosowanie 2 różnych substancji. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego może to być kombinacja takich leków jak metformina, lek z grupy flozyn i lek z grupy analogów GLP-1.
Skąd wiedzieć jakie jest Wasze ryzyko sercowo-naczyniowe? Sprawdza się to m.in. za pomocą skali SCORE2-Diabetes. Tutaj znajdziesz przykładowy kalkulator.
Z reguły leczenie jedną lub kilkoma substancjami jest skuteczne na kilka lub kilkanaście lat. Później może się zdarzyć, że ta forma terapii może być niewystarczająca i będzie trzeba wprowadzić leczenie insuliną. To połączenie różnych leków może wyglądać u każdego z Was inaczej, ponieważ powinno być dostosowane do Waszych potrzeb, sytuacji zdrowotnej oraz stopnia zaangażowania w chorobę.
Wiem, że czasami utożsamiacie wprowadzenie dodatkowych leków z pewną porażką. Natomiast niestety nie zawsze same zmiany w stylu życia dają wystarczające efekty, nawet gdy wszystko robicie dobrze i się staracie. Często jest również tak, że niestety nie ma już czasu na czekanie na efekty zmian w stylu życia, ponieważ dana osoba jest zagrożona zawałem, udarem i innymi powikłaniami. Leki mają pomóc uniknąć lub odsunąć w czasie te powikłania.
Pamiętajcie, że leczenie cukrzycy od samego początku idzie dwutorowo: włącza się leczenie farmakologiczne i wprowadza zmiany stylu życia.
Poza tym leczenie cukrzycy typu 2 to w większości przypadków nie tylko zadbanie o prawidłowy poziom cukru we krwi, ale też leczenie dyslipidemii czyli zbyt wysokiego cholesterolu, leczenie nadciśnienia tętniczego lub choroby otyłościowej.
Po co w takim razie macie dbać o zdrowe nawyki żywieniowe i aktywność skoro i tak może to Was nie uchronić przed stosowaniem leków? Bo zmiana nawyków i tak odbije się pozytywnie na zdrowiu i może pomóc w tym, aby choroba była lepiej kontrolowana, rozwój powikłań jeszcze bardziej odsunięty w czasie, a Wasze leczenie uproszczone. Zdrowy styl życia to również pozytywny wpływ na Wasze samopoczucie czy sen.
Na zakończenie chciałabym powiedzieć kilka zdań o współpracy pacjentów z nami, medykami – nie ważne czy mówimy tu o lekarzach, dietetykach, edukatorach czy farmaceutach.
Relacja pacjent – medyk
Leczenie jest skuteczne wtedy, kiedy wy, pacjenci stosujecie się do zaleceń. Ale zdecydowanie łatwiej jest się do nich stosować, jeśli są dopasowane do Waszych indywidualnych potrzeb i możliwości. Inne zasoby ma młoda pracująca osoba opiekująca się jeszcze np. małym dzieckiem, a inne zasoby ma osoba starsza z wieloma chorobami współistniejącymi.
Bardzo często widzę, że mierzycie cukier lub zaczynacie dbać o dietę tylko przed wizytą. Wizyta np. u lekarza to nie ma być dla Was sprawdzian czy okazja do pochwały lub nagany. Wizyta ma być rozmową i wspólnym szukaniem rozwiązań, które pomogą osiągnąć cele leczenia, ale też pozwolą na zachowanie dobrej jakości Waszego życia. Wasze niestosowanie się do zaleceń też jest dla nas pewnym sygnałem, że może: zalecenia są niewłaściwe, może Wasze potrzeby się zmieniły, a może warto najpierw zaopiekować się innym obszarem zdrowia, np. zdrowiem psychicznym, a w cukrzycy wdrożyć plan minimum?
Nie ma w tym nic złego, ponieważ jedyną stałą rzeczą w życiu jest zmiana i to normalne, że Wasze priorytety i zasoby do leczenia cukrzycy będą też się zmieniać. Natomiast ważne jest uświadomienie sobie tego, że to wy jesteście swoim głównym lekarzem. My jesteśmy od edukacji, przekazania możliwości, zaproponowania jak najlepszych rozwiązań. Ale to wy musicie je stosować. I w całej tej relacji ogromnie ważny jest wzajemny szacunek i zaufanie.